SEMKBotswana - Nampol Vocational Training Center 2017

Verslag Handenarbeid cursus Nampol Vocational Training Center Molepolole Botswana

21 augustus- 22 september 2017

Ondanks dat mijn verblijf in Botswana (van 10 augustus tot 26 september) over het algemeen voelde als het trekken aan een weerbarstig jong paard dat koppig de verkeerde kant op bleef gaan. Of als het wel de goede kant op ging, twijfelde en niet doorzette. Toch zijn er veel goede dingen bereikt en ben ik tevreden met de resultaten.
Het afgelopen jaar had ik de lessen voorbereid. Ik had bedacht wat nuttig zou zijn voor de studenten om te leren, er de materialen voor gemaakt of gekocht, welke liedjes geschikt waren om een toneelstukje van te maken en raadsels opgezocht. 4 Juli heb ik de directie van Nampol gemeld wanneer ik les wilde geven en gevraagd, of dit in hun programma zou passen.

"Dear S (director), The plan is that I shall arrive at Nampol on the evening of Thursday 10 August. Before leaving I will check if the bus still arrives at River Walk and let you know. On Sunday 13 August I am going to Ghanzi, and returning to Nampol Sunday afternoon 20 August. This depends on how things are going, I might return earlier. From Monday 21 August I could assist in the Nampol pre-school until Thursday 24 August. On Friday 25 August I will introduce myself to the students of the course, which probably will take an hour. From Monday 28 August untill Monday 25 September I will teach the students. On Tuesday morning 26 September I will leave. That is, if you please can take me to the bus in Gaborone, if this is not possible I shall leave for Gaborone on the afternooon of the 25th. Well, this is a plan, if you find there are inconveniences in it for Nampol, please let me know."

"Beste S (directrice), Het plan is dat ik donderdagavond 10 augustus bij Nampol zal arriveren. Voor vertrek zal ik kijken of de bus nog steeds bij River Walk arriveert en zal je dit laten weten. Zondag 13 augustus ga ik naar Ghanzi, en ben zondag 20 augustus bij Nampol terug. Dit hangt af hoe de dingen gaan, misschien ben ik eerder terug. Van maandag 21 augustus kan ik helpen in de Nampol kleuterschool tot en met donderdag 24 augustus. Vrijdag 25 augustus zal ik mijzelf voorstellen aan de studenten van de cursus, wat waarschijnlijk een uur zal duren. Van maandag 28 augustus tot en met maandag 25 september zal ik lesgeven aan de studenten. Dinsdagochtend 26 september zal ik vertrekken. Dat is, als je me alsjeblieft naar de bus in Gaborone kunt brengen, als dit niet mogelijk is zal ik de middag van 25 september naar Gaborone gaan. Dit is het plan, als het problemen geeft voor Nampol laat me dat alsjeblieft weten."

Het antwoord kwam op 20 juli.

"Dear Corrie I am comfortable with your timetable me and K (director) will comfortable fit into it and be able to assist as per your plan. Look forward to seeing . We shall pick you by River walk. Thank you S"

"Beste Corrie, je schema is prima voor ons, ik en K (directeur) kunnen ons gemakkelijk hier aan aanpassen en zijn in staat je te helpen. Kijken uit naar je komst. We zullen je bij River Walk ophalen. Bedankt, S."

Op 4 juli heb ik gevraagd mij de lijst met de namen van de studenten die zich hadden opgegeven voor de cursus te sturen,

"Dear S, I want to make the registerlist of the students and the list for marking their works on my laptop here, as there still are some preparations to do for the lessons in Botswana, as I cannot do them here. So making the lists by handwriting will take too much time. It will be a hectic time in Botswana all the same, so I would be gratefull if you could send me the names of the students that have enrolled for the course. Things went wrong the past two years because my administration was not in order and I do not want that to happen again. Do you know in which room I shall be teaching? How many boarders will there be in September.

"Beste S, Ik wil de registratie en cijferlijsten van de studenten maken aangezien er nog wat voorbereidingen te doen zijn in Botswana omdat ik die hier niet kan doen. Dus om de lijst met de hand op te schrijven zou te veel tijd nemen. Het zal in ieder geval een hectische tijd worden in Botswana, dus zou ik het fijn vinden als je me de lijst met namen van de studenten die zich voor de cursus hebben opgeschreven kunt sturen. Afgelopen twee jaar gingen de dingen verkeerd, mijn administratie was niet op orde en ik wil niet dat dit nogmaals gebeurd. Weet je in welk lokaal ik les ga geven? Hoeveel kostschool studenten zullen er in september zijn.

Deze lijst ontving ik op 10 juli. Ik heb de namen op alfabetische volgorde gezet, verdeeld in twee dag-groepen en één avond-groep, met daar achter een rooster voor het markeren van aanwezigheid en cijfers. Voor de dag-groepen had ik studenten met de zelfde naam niet in dezelfde groep gezet.
Woensdag 9 augustus. Om half één 's middags ben ik van huis vertrokken. De reis verliep voorspoedig. Bij binnenkomst van Botswana stonden twee rijen van drie tafels, achter één rij stonden enkele mannen, achter de andere enkele vrouwen. Zij doorzochten de inhoud van alle koffers en tassen grondig. (Mannen mogen bagage van vrouwen niet doorzoeken, en vrouwen niet die van mannen.) Ik raakte in paniek, want mijn koffers waren zo efficiënt ingepakt dat als ze doorzocht werden het heel lang zou duren voor ze weer ingepakt waren. De bus zou daar niet op wachten. Ik vertelde in Amsterdam en Johannesburg al op drugs gecontroleerd te zijn. Maar die zochten ze niet, ze waren op zoek naar nieuwe artikelen die zonder accijns belasting Botswana ingebracht zouden worden. Ik protesteerde en er werd een man bij gehaald. Na het tonen van de uitnodigingsbrief van Nampol kon ik doorlopen.
Vrijdag 11 augustus. Onderweg naar de winkels stopte een dure, schoon gewassen auto naast mij. De chauffeuse vroeg of ik Corrie was. Het bleek één van mijn studenten te zijn. Ze gaf me een lift naar de winkel.
Terug bij Nampol ontdekte ik dat ik de verkeerde studenten lijst gekregen had. Een medewerkster zou het wijzigen. Even in de kleuterklas gekeken. Die was in een klein, donker lokaal. Er waren twee peuters van 2 jaar, één kleuter van 5 jaar en één van 6 jaar. Heb bij het speeltuintje gekeken. Er waren twee metalen glijbanen in vrolijke kleuren geverfd, waarvan het onderste stuk scherpe zijkanten had en boven het zand uitstak. Drie schommels die niet afgeschermd waren zodat kinderen tegen schommelende kinderen konden aanlopen, en een klein draaimolentje, waarop de kinderen konden staan en het zelf in beweging moesten zetten. Om het geheel stond een hoog hek, met een open ingang. Op het terreintje er omheen stond een stenen hok waar het afval van de school en kostschool in verzameld werd en soms verbrand werd, met een deur die vaak open stond, wat niet de bedoeling was. Er naast stond afval dat niet verbrand kon worden. 's Nachts kwamen zwerfhonden kijken of er iets te eten tussen zat en sleepten plastic zakken weg om ze daarna open te scheuren, zodat buiten het terrein ook rommel lag. Aan recycling werd alleen iets gedaan in Gaborone, de hoofdstad, in de rest van het land was het ophalen te kostbaar.
Het plan om in de weekeinden voor de kostschool studenten eten te kopen en dit samen met hen te koken, heb ik meteen nadat ik ontdekte dat er 17 kostschool studenten waren afgelast. Dat was me te veel. Het maken van snacks en drinken voor de dag studenten in de pauze heb ik ongeveer twee weken volgehouden. Het werd te vermoeiend (om de pannenkoeken te bakken en stond ik om half vijf op) en werd niet door iedereen gewaardeerd. Om thee te zetten en de snacks uit te delen waren in de gang twee tafeltjes geplaatst, er was een emmer voor water (voor de thee en af te wassen) dat gehaald moest worden uit een kraan aan de achterkant van het gebouw, één waterkoker die op de grond moest staan omdat het stopcontact zo laag was (waterkokers worden om die reden bij gebruik vaak op de grond gezet) en een grote theepot, die voor 28 studenten nog te klein was. Het duurde soms drie kwartier voor alles klaar was. Eén weekeinde ben ik bezig geweest om iced tea te maken. Dat lustten ze niet, omdat ze er niet aan gewend waren. Toen ben ik er mee opgehouden. Een nadelig effect op mijn goede bedoelingen was waarschijnlijk dat de vrouwen die voor het schoolgebouw bij de weg oliebollen, patat, kip, en andere dingen bakten en verkochten, hierdoor minder klandizie hadden.
Zaterdag 12 augustus. De medewerkster had een nieuwe namenlijst geprint, maar de letters waren te groot en paste niet bij het rooster op mijn lijst. Ook had ze de namen alleen op de eerste letter alfabetisch geplaatst. Ze beloofde het maandag hersteld te hebben.
Met de twee leraren (leraar A, tevens het hoofd van de kleuterschool opleiding, en leraar V) mijn lesprogramma doorgesproken en een lokaal uitgezocht.
Zondag 13 augustus. Naar Ghanzi, in het westen van Botswana gegaan. Omdat ik snel klaar was met mijn zaken, ben ik dinsdag 15 augustus terug gegaan naar Nampol.
Woensdag 16 augustus. Op de nieuwe namenlijsten stonden nu een paar namen met de tweede letter op alfabetische orde, maar de meesten nog niet. Ik heb uitgelegd hoe het wel moet. Ook stonden er studenten met dezelfde voornaam in één groep. Heb het maar zo gelaten en de namen uitgeknipt en in de juiste volgorde op mijn lijst geplakt. Het werd erg onoverzichtelijk, waar ik tot het einde van de cursus last van heb gehad. Het maken van de nieuwe lijsten gaf stress, omdat er nog andere voorbereidingen gedaan moesten worden.
Naar de kleuterklas gegaan. Er stonden twee kleine plastic tafeltjes en 4 stoeltjes. De kleuters probeerden een kleurplaat in te kleuren, met een paar kleurpotloden en waskrijtjes. Dit werd bemoeilijkt door de peuters, die tegen de tafeltjes stonden te duwen en met twee handen zoveel mogelijk kleurtjes probeerden te pakken, terwijl de kleuters dat ook deden. Die waren drukker bezig met kleurtjes bemachtigen dan met kleuren. Er was een kapotte zak met wat namaak lego stenen en 2 kapotte plastic poppetjes. Er hingen posters aan de muur die geschikt waren voor de Nederlandse groep 5-6. Er was een gediplomeerde kleuter onderwijzeres, tevens docent voor de studenten, uit Zimbabwe, die de volgende dag terug zou gaan naar Zimbabwe om haar werkvergunning voor werken in Botswana aan te vragen. En een klasse assistente, die tijdens haar afwezigheid zou waarnemen. Mijn adviezen werden door beiden op prijs gesteld, de ongeschikte posters werden van de muur gehaald.
Donderdag 17 augustus. Met directrice gesproken over het schamele voedsel dat de studenten (en ik) kregen. Ze vroeg of ik ander eten wilde. Uitgelegd dat dit niet het punt was, bovendien zouden de studenten zien wat ik kreeg en dat niet leuk vinden. Het laatste was niet het geval, ze wisten dat oudere mensen ander voedsel eten dan jongeren. Ze vertelde dat mensen van verschillende leeftijden verschillende soorten voedsel nodig hebben. Het schijnt dat er wat bijgeloof is over voeding, of ze probeerde te maskeren dat de studenten inderdaad geen goede voeding kregen.
Vrijdag 18 augustus. Net na 11 uur kwamen de klusjesman en de kokkin vertellen dat de studenten de hele ochtend op mij hadden zitten wachten voor de introductie. Heb verteld dat dit pas de volgende week zou gebeuren. Ook de twee leraren kwamen me dit vertellen. Ze wisten niet wie iets verkeerd gedaan had.
Van de directie kwam de uitnodiging aan SEMK om toe te treden tot Nampol's Raad van Gouverneurs. Eén van de voordelen zou zijn dat SEMK als vertegenwoordiger hierin gemakkelijker Botswana binnen zou kunnen komen. Leek mij geen goed idee, hoe kunnen wij vanuit Nederland zien en weten wat er in Botswana gebeurd? Zei het met Henk te zullen bespreken.
Ik heb de directrice verteld over mijn idee om de studenten een show te laten geven van de in toneelstukjes verwerkte liedjes. Gevraagd of ze dit een goed idee vond. Zo ja, kon de show op maandag 25 september gehouden worden. Dat was prima.
Zaterdag 19 augustus. Veel gedaan, niets belangrijks gebeurd.
Zondag 20 augustus. Wandeling in omgeving gemaakt. Begonnen met pictogrammen te tekenen als voorbeeld van dagprogramma voor een kleuterschool.
Maandag 21 augustus. Na het ontbijt vertelden een paar studenten dat zij de week er na, wanneer mijn lessen zouden beginnen, examens hebben. Met leraren A en V gesproken, die waren heel verbaasd dat zij niets van mijn les programma wisten.??? Dit hadden we al besproken op 12 augustus.??? Ze begrepen niet wie een fout in de planning gemaakt had. Leraar V stelde voor de examens 's middags te houden, dan kon ik mijn programma volgen. Leraar A en ik stemden hiermee in. Even later vroeg leraar V of de programma's omgedraaid konden worden, zodat ik de week er voor les zou geven. Ook werd mij gevraagd deze ochtend om 11 uur de introductie te doen. Dit leek mij logisch, maar had wel tot gevolg dat ik slechts een uur tijd had om mij op de introductie voor te bereiden, het lokaal in te richten en slechts 1 middag had om de laatste voorbereidingen voor de lessen te doen. Het betekende dat ik de hele week achter mezelf aanliep. De directrice had ondertussen bedacht dat de show niet op maandag 25 september kon, dat moest vrijdag 22 september worden. Dat betekende één dag minder les en daar was ik op tegen. De oplossing was de show op zaterdag 23 september te houden. Bijkomend voordeel zou zijn dat de avond-studenten die een baan hadden dan vrij waren en ook konden komen. (Later bleek dat één dag-student op zaterdag werkte.) De directrice had deze wijziging niet aan leraren V en A verteld, dat heb ik maar gedaan.
Dinsdag 22 augustus. Groep 1. Omdat de studenten er om bekend staan te laat te komen en op maandag en vrijdag soms helemaal niet, had ik gemeld dat het klaslokaal open zou zijn om 7.15 uur en de lessen prompt om 7.30 uur zouden beginnen. Ik was dan ook verbaasd en verrast de eerste dag bij mijn aankomst om 6.45 uur, bij een temperatuur van 7 C, buiten het gebouw één student aan te treffen, gehuld in een dikke jas met capuchon. In totaal zijn een stuk of zes te laat gekomen, verschillende waren er om 7 uur, de meesten rond 7.15 uur. Ze hadden nog wel wat moeite om op tijd terug te zijn na de pauze. Ze werkten enthousiast en praatten enthousiast wat veel overlast gaf. Het lokaal was voor 28 studenten veel te klein. Het had een betegelde vloer wat een hol geluid gaf want de tafelpoten waren van metaal en de stoelen van plastic. Als ze verschoven werden, wat vaak gebeurde omdat tafels en stoelen te dicht op elkaar stonden, maakte dat een oorverdovend, snerpend geluid. Ook kwam soms van andere lokalen het geluid van enthousiast pratende studenten het lawaai versterken. Onder het uitleg geven aan studenten individueel moest ik ook opletten dat het praat-lawaai niet uit de hand liep zodat ik mezelf niet kon verstaan en dus niet meer boven het lawaai uitkwam om ze tot de orde te roepen. (Tijdens het afscheidsfeest vertelde een student dat zij en anderen mijn fluitje (wat ik op mijn vingers deed) om ze tot de orde te roepen, zo mooi hadden gevonden.)
De avond klas bestond officieel uit 10 studenten en duurde van 16.30 uur tot 17.15 uur. Meestal was ik om 15.45 uur aanwezig. (Op één keer na, toen mijn klok gestopt was en ik hem per ongeluk een uur achter had gezet.) In drie kwartier kun je niet veel doen. Bovendien kwamen zij van ver en vanwege hun werk vaak te laat. Ondanks dat ik het nut van deze korte lessen niet zag, waren de vijf of zes studenten die kwamen enthousiast en mocht ik er niet mee stoppen.
De ochtend-les begon met het maken van een agenda van 4 A4tjes. Er moesten enkele horizontale lijnen op gemaakt worden om de dag en datum in te schrijven. Sommigen maakten een kader rond de pagina, wat ik niet gezegd had, anderen maakten verticale lijnen. Sommigen vonden het moeilijk om de lijnen op de goede plek te zetten. Daarna werden de A4tjes in het midden aan elkaar genaaid, zodat een boekje ontstond. Er waren studenten die vergaten de dagen of de maand er in te schrijven. Uiteindelijk kwam het bij de meesten goed. Het volgende was een zakje om hun prikpen, naaldenboekje, potloden, pennen, gum, enz. in op te bergen. Ze kregen een lap stof, draad om een koordje te maken, een strookje karton met 8 kleuren naaigaren en een spelden/ naalden boekje. En een klein stukje stof om hun naam op te schrijven, wat op het zakje genaaid moest worden. Ondanks dat niet iedereen alle soorten steken die nodig waren om het tasje in elkaar te zetten kende, was het resultaat van de meesten tamelijk goed. (Verbeterpunt voor mij voor de volgende keer: Beginnen met een oefenlapje voor verschillende steken.) Na de pauze heb ik de klasse assistenten aangewezen en het zes letter woord op het schoolbord geschreven. (Een cirkel werd verdeeld in 6 "taartpunten". In ieder vakje kwam een letter van een door elkaar gehutseld woord te staan. Wie het woord wist mocht zijn hand opsteken. Na een paar minuten wees ik iemand aan die het zeggen mocht. Dan vroeg ik degenen die het hier mee eens waren hun hand op te steken. Na een paar dagen er 8 letters van gemaakt en 1 letter vervangen door een vraagteken. Op één na werden de woorden geraden. Dit woord was opgegeven door een student. Twee keer heb ik een raadsel opgegeven, wat ze ook erg leuk vonden.
Het liedje Baba black sheep gezongen, gezegd dat ze er een toneelstukje van zouden gaan maken om op te voeren tijdens een show aan het einde van de cursus. Over de show verteld. Er ontstond een conversatie, hoe het begon weet ik niet meer. Iemand zei van Botswana te houden omdat het een democratie is. Iemand anders zei dat Botswanen witte mensen respecteren voor hun kleur. Ik heb verteld dat niet alle witte mensen respect verdienen, noch dat alle zwarte mensen geen respect verdienen. Het verschil in kleur is alleen om de huid van mensen die in landen wonen waar de zon veel en fel schijnt te beschermen tegen de hoeveelheid straling die er op komt, terwijl in landen waar de zon weinig schijnt de kleur helpt om de straling beter op te kunnen nemen. Een man zei dat men in Botswana de Nederlanders en Engelsen respecteren omdat zij onafhankelijkheid hadden gegeven aan Botswana. ?????? "En wie hadden die onafhankelijkheid dan eerst weggenomen?" Dat wist niemand. "Dat hebben de Engelsen gedaan." vertelde ik. Dat begrepen zij niet, tenminste, niemand zei iets. De man die dit gezegd had heb ik de muts van zijn hoofd gepakt. En gezegd: "Ik heb nu jouw muts gestolen. Je kunt daar niets tegen doen want ik ben machtiger dan jij. Ik verhuur hem en verdien veel geld. Na een tijdje wordt je boos en je wilt je muts terug. Wat ik weiger, omdat ik aan de verhuur zo lekker veel verdien. Maar dan wordt jij heel erg boos en ik wordt bang dat je mij zult doden, dus geef ik hem terug." Waarna ik hem de muts op zijn hoofd zette. Er was geen reactie.
Verder gegaan met agenda, materiaal tasje en het kopiëren en vertalen van de tekst van het liedje. Het kopiëren en vertalen was tenminste de bedoeling, maar werd niet door iedereen gedaan.
De avond-studenten deden dezelfde werkjes, maar geen liedjes, 6 letter woorden, en discussies.
Woensdag 23 augustus. Groep 2. Dezelfde activiteiten gedaan als groep 1.
Donderdag 24 augustus. Groep 1. Activiteiten: Papier weven. Op een kaart werden stroken van 1 cm ingeknipt tot op 1 cm van de zijkant. Een andere kaart werd in stroken van 1 cm breed geknipt en in de eerste kaart geweven. Eén kaart met 1 over en 1 onder, de andere 2 over en 1 onder. De zijkanten werden met plakband versterkt. Op een andere kaart werd een boom getekend, met onderaan de boom een strook die omgevouwen moest worden om de boom op te laten staan. De boom werd uit geprikt met de priknaalden die Henk gemaakt had. Het overgebleven stuk papier werd op een A4 geplakt als begin van een tekening. (Hiervoor werden aan één kant beprinte vellen papier gebruikt, die ik meegenomen had.) Net als vorig jaar waren er weer studenten die de wolken blauw gekleurd hadden en de lucht wit hadden gelaten. Gevraagd wat ze buiten zagen, het duurde even voor ze zagen dat de lucht blauw is en de wolken wit. "Tenzij het regenwolken zijn." merkte iemand op. Dus hebben sommigen de blauw gekleurde wolken met potlood grijs gekleurd en er regen uit laten komen. Gezegd dat ze een klein doosje mee moesten brengen om er een "doos huis" van te maken.
In Botswana doen veel mensen 4, 5 of 6 eetlepels! suiker in hun koffie of thee. De thee die ik ze gaf had slechts 2 grote theelepels suiker. Dat gaf wat problemen, verschillende vroegen om meer. Een student gaf mij gelijk, te veel suiker en zout was slecht. Na de pauze heeft zij uitgelegd waarom dit is en wat de gevolgen kunnen zijn.
Dagelijks hebben twee studenten zich voorgesteld. Iedereen wist wel wie zij waren, maar dat wist ik niet. Sommigen vonden het moeilijk over zichzelf te praten. (Eén student kon niets over zichzelf vertellen. Die heb ik de volgende dag weer voor de klas gehaald en de anderen vragen laten stellen. Toen ging het goed.) Daarna mochten er vragen gesteld worden aan de student. Heb ze gezegd als ze geen antwoord op een vraag wilden geven, ze dat niet moesten doen. Tot slot vertelden de studenten waarom zij deze student aardig vonden. De avond-studenten hadden allemaal een doosje meegenomen, die hebben de "dooshuis" gemaakt. Het doosje wordt opengemaakt zodat het een plat stuk papier werd. Aan twee kanten, de "zijkanten van het huis", werden ramen en deuren getekend en aan drie zijden uit geprikt zodat ze open konden. Het papier werd weer als doosje gevouwen en vast gelijmd, of met plakband vast gemaakt. Deze keer was er niemand die de hele deur of raam er uit prikte.
Vrijdag 25 augustus. Groep 2. Dezelfde activiteiten als groep 1. Er werd weer veel gepraat. In plaats van een waarschuwing, riep ik een letter van het alfabet af. En gezegd als ik bij Z was, konden ze allemaal naar huis gaan. Soms gaf ik 2 minuten "Time out", wat betekende dat ze moesten ophouden met werken. Vonden ze niet leuk. Een keer stond ik achter in het lokaal. Omdat ik vermoedde dat een paar toch zaten te werken liep ik naar voren. Het was zo, wat eigenlijk wel een goed teken was. Heb gezegd dat ze net kleine kinderen waren die zonder toezicht dingen deden die niet mochten. Als ik het lokaal uit ging, waren ze bij terugkomst druk aan het praten. Soms zei ik bij het weggaan: "Jullie mogen nu praten, als ik het verbied doen jullie het toch." Niemand gaf op deze opmerkingen een reactie.
Zaterdag 26 augustus. Wat aan gerommeld. Achter in lokaal twee tafels er bij gezet om de materiaal voorraad op te leggen. Eén van de studenten is behoorlijk groot. Zij zat in de middelste stoel in een rij van drie en had moeite om tussen de stoelen en tafels uit te komen. Ik zal haar zeggen aan een achterste tafel te gaan zitten.
Zag bij het kleuter lokaal dat de weggehaalde ongeschikte posters weer opgehangen waren. Ik heb de indruk dat de klas assistente toch niet blij was met mijn adviezen, dus laat ik het maar zo. Een stuk gewandeld. Ontdekte een droge rivier die onder de weg doorging. Ga morgen er onder door lopen.
Zondag 27 augustus. Werd wakker van een wekker die op herhaling stond, heeft me een uur wakker gehouden. (Dit zou vaker gebeuren, soms al om half twee. Drie weken later vertelde iemand dat dit een jonge haan was die kraaide. En op een ochtend liep hij bij mijn kamer langs. Ik dacht: "Kijk, daar loopt de wekker." Niets bijzonders dus, een wekker hoort te lopen en een haan hoort te wekken.) Onder de weg doorgelopen. De rivier had een rotsachtige bodem, los zand en losse brokken steen. Het kwam uit op een woonwijk, waar ik terug ben gegaan.
Ik heb de directrice verteld dat ik haar en de directeur wilde spreken over hun vraag tot het toetreden tot het Bestuur van Gouverneurs. Dat kon morgen, om 9 uur of 9.30 uur. Heb de vraag tot het toetreden aan Henk voorgelegd, gezegd dat het mij geen goed idee leek. Hij was het er helemaal mee eens.
Maandag 28 augustus. Niets gehoord over tijd van gesprek. Om 10.15 uur gaan vragen of het nu om 9 uur of half tien zou zijn. De directeur was er niet, hij was ergens opgehouden. Het gesprek zou nu om 3 uur zijn. Naar winkel gegaan. Verder gegaan met pictogrammen. Om 3 uur naar directie, directeur was nog niet terug. Gesprek verschoven naar 08.30 uur morgen. Verder met voorbereidingen. Directrice, leraar en nog een man kwamen de sleutel van mijn lokaal vragen (er was maar 1 sleutel, en ook van de buitendeur van het gebouw) omdat zij de volgende dag de tafels en stoelen nodig hadden voor de examens in een ander lokaal.
Dinsdag 29 augustus. Bij het liedje "Twinkel twinkel little star" ga ik het Bosjesmensen verhaal over het ontstaan van de sterren vertellen. De tekst, zoals die door William Bleek rond 1900 van uit de Bosjesmensen taal vertaald was in het Engels is nogal moeilijk te begrijpen, ik heb het omgezet in eenvoudiger Engels. Ik had de tekst aan één van de studenten gegeven zodat zij een samenvatting kon maken en in haar groep vertellen. Naar de directie gegaan (directrice was 5 minuten te laat) en verteld dat SEMK niet toe zal treden tot het Bestuur van Gouverneurs, omdat wij vanuit Nederland niet kunnen zien wat er in Botswana gebeurd. De directeur vond dat wij dat wel konden, maar legde zich bij ons besluit neer. Hij zou een verslag maken van hetgeen besproken was en mij een kopie geven. (Heb het niet gekregen.) Naar lokaal, de klusjesman heeft de klok die vorig jaar achtergebleven was boven het schoolbord gehangen. Sinds het begin van de cursus stond hij op een tafeltje voor de klas tegen de muur geleund en half verscholen achter materialen. Eén van de studenten vroeg mijn advies bij het opzetten van een bedrijfje voor het maken van maandverband. De regering geeft studenten gratis maandverband en zij dacht dat als zij het liet maken zij het tegen een lagere prijs aan de regering kon verkopen. Ik heb uitgelegd dat het een hele klus zou zijn om een kwalitatieve productie op te zetten. Ze zou oa. moeten onderzoeken hoe het te maken, machines moeten kopen voor de productie, product controle opzetten, en veel meer. Het zou vast niet goedkoper worden dan wanneer de regering het van bestaande bedrijven kocht. Ze bedankte mij voor mijn advies. Ze wil lerares worden, dan advocaat en ouders helpen om hun kinderen op te voeden. En HIV/ Aids informatie geven. Ze wil in contact blijven met mij. Dat wil onze gesponsorde student D ook. Hij is blij, en zo zijn zijn ouders, dat wij zijn examen en afstudeer ceremonie betalen.
Woensdag 30 augustus. Tijdens mijn verblijf in Ghanzi had ik bij de sociale dienst met een maatschappelijk werker gesproken over Xwaa. De maatschappelijk werker die verantwoordelijk voor hem was geweest, was overgeplaatst. Er zou contact met haar opgenomen worden om uit te zoeken hoever zij met de zaak gekomen was. Aangezien er nog geen bericht over gekomen was, besloot ik naar de Ombudsman in Gaborone te gaan. Vanuit Nederland was het mij niet gelukt via email, noch telefoon met hem in contact te komen. Wel hadden we een rekening voor telefoonkosten gekregen. (Toen ik dat aan iemand in Botswana vertelde, dacht die dat ik misschien de fax gebeld had, wat de kosten zou kunnen verklaren.) De bus was afgeladen, ik kon op de bovenste tree van het trappetje zitten. Later kwam er een plekje vrij op het motorblok naast de chauffeur. Gaf wel een mooi uitzicht. Een passagier legde uit hoe ik bij het kantoor van de Ombudsman in de Queens Road kon komen. Op Google Maps had ik al gezien dat het heel dicht bij het busstation was. Volgens hem een trappetje af en dan kwam ik in de straat van het kantoor. Omdat de bus enige bochten had gemaakt was ik mijn oriëntatie kwijt en kon het trappetje niet vinden. Niemand wist waar de Queens Road was. Heb maar een taxi genomen. Het bleek een voor mij bekend gebouw te zijn, van een eerder bezoek aan Gaborone. De Ombudsman had meteen tijd om naar mijn verhaal te luisteren. Hij adviseerde naar het departement van de Lokale Regering te gaan, die konden mij helpen de jongen op te sporen. Zijn secretaresse belde met de secretaresse van de secretaris van de Eerwaarde Minister van de Lokale Regering om mijn komst aan te kondigen. Het was vlak bij, maar toch moeilijk te vinden. De secretaresse van de secretaris was een vriendelijke vrouw en schreef mijn verhaal met een stompje potlood op een kladblok, waarbij we regelmatig gestoord werden door mensen die iets kwamen vragen. Zo kwam er een vrouw met twee kinderen binnen. De secretaresse dook achter haar bureau en haalde wat flesjes water tevoorschijn. Ze ging weg en kwam terug met wat blikjes fris waarvan ze de kinderen elk één gaf. Na een tijdje mochten zij het kantoor van de secretaris in. Toen de vrouw naar buiten kwam zei zij: "Ze zullen zich netjes gedragen." Ze dook ook achter het bureau voor een blik fris en vertrok. Er gingen mensen in en uit het kantoor. Toen kwam de secretaris naar buiten en riep: "Kom jongens, we gaan op zoek naar lunch." Dus opa had tijdens zijn werk op de kleinkinderen gepast! Voor mij kon het departement niets doen, en ik werd doorverwezen naar een andere instantie. Ik zei te moe te zijn om er heen te gaan, ondanks dat vervoer werd aangeboden, waarvoor ik dan wel anderhalf uur had moeten wachten omdat het bijna lunchtijd was. De secretaresse belde naar het kantoor en legde de zaak voor. Het bleek dat ik ook naar het maatschappelijk werk in Molepolole kon gaan. Zij heeft meteen gebeld om te zeggen dat ik binnenkort zou komen. Omdat ik geen geld meer had voor een taxi, is ze met mij naar het busstation gelopen, wat inderdaad heel dichtbij en eenvoudig was. Ze vertelde dat deze weg voor witte mensen gevaarlijk was. Zij was er ook al een keer op een avond overvallen. Bij de bus vroeg ze een vrouw die ook met de bus zou gaan op mij te passen. Ze regelde dat ik op de stoel naast een kraampje waar ik een banaan kocht mocht zitten tot de bus vertrok, vroeg of ik genoeg geld voor de bus had en keek mee toen ik mijn geld telde.
Donderdag 31 augustus. Om 8.30 uur maatschappelijk werk gebeld, ik kon meteen komen. Verhaal verteld, werd doorgestuurd naar medewerker. Weer verhaal verteld. Zij zou contact opnemen met maatschappelijk werk in Ghanzi. Die zouden mij dan bellen.
Vrijdag 1 september. groep 1. In klaslokaal stonden de terug gebrachte tafels schots en scheef, twee ontbraken. De twee tafels in de gang waren er ook niet. De leraar die ze weggehaald had beloofde ze te brengen, wat niet gebeurde, dus heb ik twee uit een ander lokaal gehaald. Van student L kreeg ik zeven stokken suikerriet, gemiddeld 50 cm lang, totaal 1,5 kg zwaar. Een dag er voor had ze nl. alle studenten een stuk gegeven. Ik had gevraagd of ze een stukje voor mij had, maar het was op. Zeven stukken was erg veel, maar ze konden bewaard worden tot thuiskomst. Boom en tekeningen zijn af, de spookpop bijna. (Dit werd gemaakt van een lapje stof waar in het midden een cirkel op werd getekend, op de lijn werd een draad geregen, aan de achterkant van de stof in het rondje vulling gelegd en de draad bij elkaar getrokken totdat een bolletje ontstond. Dat was het hoofd. Ogen, neus en mond werden er op geborduurd en stukjes breigaren er op genaaid als haren.)
In Nederland had ik tekeningen uit een boekje met oefeningen om te leren schrijven nagetekend. Ze werden door de studenten overgetrokken door het voorbeeld en een A4 tegen de ramen te houden. Ze kopiëren dit voor hun leerlingen als ze op een school werken. Het verhaal over het ontstaan van de sterren werd door de student verteld, maar kwam niet goed over. Het gaat over een meisje dat in een door haar moeder gemaakt hutje opgesloten zit en er soms even uit mag. Zij kan dus geen eten voor zichzelf zoeken. Zij is boos omdat haar moeder niet genoeg eten brengt. Kleine kinderen begrijpen niet dat het de gewoonte was om meisjes tijdens hun eerste menstruatie periode in een hutje op te sluiten. Ik besloot om dit liedje niet verder te gebruiken. Voor degenen die nieuwsgierig zijn hoe het verhaal afloopt: Toen het meisje even uit haar hutje was, ging zij naar het vuur, pakte met haar handen enige hete houtskooltjes en gooide die in de lucht. Ze zei: "Jullie moeten sterren worden en de Melkweg vormen. 's Nachts moeten jullie samen langs de hemel zeilen, jullie zijn rood van kleur, en als de zon opkomt wordt jullie kleur wit. Als de zon ondergaat kleuren jullie weer rood en zeilen jullie weer langs de hemel." Eén van de studenten had weer medelijden met zichzelf, hij kon iets niet en was teleurgesteld over het lage cijfer. Maar nu had hij er genoeg van en werkte zijn tekening toch bij, dus kreeg hij een hoger cijfer en was daar bijzonder trots op. Ondanks dat zijn geklaag soms irritant was, moest ik altijd om hem lachen.
Vorig jaar had ik de directrice geld gegeven om student D, die we het afgelopen jaar gesponsord hadden, Pula 100 zakgeld te geven op de eerste dag van de maand, of de eerst daar op volgende werkdag. Van de student had ik gehoord dat hij die gekregen had, maar hij moest er altijd om vragen. De directrice liet me de lijst die ik daarvoor gemaakt had zien en zei trots: "Kijk, ik heb het gegeven. Vorige week kwam hij omdat zijn geld op was." Mijn reactie was: "Ik had niets anders verwacht. Maar er staat op het papier dat het iedere eerste dag van de maand gegeven moest worden." "Oh, is dat zo?" De handtekening van de directrice stond achter iedere betaling, op de laatste na die op 1 september betaald zou worden. Ik vroeg waar de handtekeningen van de student waren. "Dat hoeft niet, want ik heb het gegeven." Uitgelegd dat haar handtekening geen bewijs is dat de student het geld had ontvangen. En ging ze hem vandaag betalen? Geen antwoord. (De uitbetaling heeft een week geduurd, en hij moest er om vragen.)
Tijdens de pauze kwam leraar V vragen of hem ook een bekertje thee aangeboden zou worden. De student die ze uitdeelde zei kortaf: "Nee, het is alleen voor studenten." Toen hij aandrong zei ze nogmaals nee. De leraren V en A kunnen ontzettend irritant zijn.
Zaterdag 2 september. Student D bracht de antwoorden van de proefwerken die hij had gemaakt. Of het onderwijs was erg slecht, of hij was slecht. Met rode pen stond er bij een proefwerk: "Your English grammar leaves much to be desired." (Je Engelse gramatica laat veel te wensen over.) Maar wat kun je verwachten van leerlingen die uit een omgeving komen waar Engels nauwelijks gesproken wordt en de leraren in het voortgezet onderwijs er ook niet goed in zijn? Ik wilde er een reactie voor de leraar onder zetten: "Your handwriting leaves much to be desired" (Je schrijven laat veel te wensen over.) aangezien het moeilijk te lezen was. Wat gewandeld en voorbereidingen voor lessen gedaan.
Zondag 3 september. Met student D naar klaslokaal gegaan en goed gesprek gehad over zijn proefwerken. Gesproken over de discussie met de studenten die Engelsen en Nederlanders respecteren omdat zij Botswana onafhankelijkheid hadden gegeven, en over de Europese overheersing van Afrika in het algemeen. Het was allemaal nieuw voor hem. (Later vertelde de directeur dat dit wel op de middelbare school wordt verteld.) Nog wat voorbereidingen gedaan.
Maandag 4 september. Groep 2. Studenten waren erg rumoerig, Twee keer time out gegeven. Toen gezegd als ze toch niet luisterden kon ik wel naar huis gaan. Wilden ze dat? Nee, dat wilden ze niet. Liedje "There were 5 in the bed" gezongen. Het was heel geschikt voor een toneelstukje. Vijf studenten stonden naast elkaar en hielden een laken voor zich (tenminste, tijdens de uitvoering) tot onder hun kin, alsof ze in een bed lagen. Om de beurt werden ze door de kleinste die in het midden "lag" uit het bed geduwd, wat onder protesten van de uit gegooiden gebeurde. Toen de kleinste alleen achtergebleven was stapte zij met weidse armgebaren naar voren en zei: "At last, now I have the whole bed for myself." (Eindelijk, nu heb ik het hele bed voor mijzelf).
Vorig jaar heeft leraar A de door mij meegebrachte kleurplaten laten kopiëren voor de 25 afstudeerstudenten die er volgens hem zouden zijn. Zij konden die gebruiken voor hun leerlingen. Er waren echter veel meer afstudeerstudenten dan setjes kleurplaten, dus heb ik ze bij hem in bewaring gegeven. Ik heb hem er om gevraagd, hij wist niet waar ze na de verhuizing naar het nieuwe gebouw gebleven waren.
Dinsdag 5 september. Groep 1. We begonnen met te zingen voor de jarige student. Ze had twee taarten meegenomen voor in de pauze. Ik heb de studenten gewezen op de rommel die ze achter lieten op de tafels, stoelen en vloer. Gezegd dat er een doos achterin het lokaal stond waar alle afval in moest. Eén student vertelde dat ze in de kost was geweest bij aangetrouwde familie, dat ze daar vertrokken was omdat er dingen van haar gestolen werden. Toen ze haar spullen op ging halen waren oa. alle lesmaterialen die ik haar gegeven had weg. Ik suggereerde dat ze aangifte zou doen bij de politie, maar ze wilde het eerst zelf samen met haar moeder oplossen. Ze had het alleen verteld omdat ze niet veel kon doen zonder haar naalden, schaar, liniaal enz. Heb haar wat dingen gegeven die in het klaslokaal lagen en over waren. Er zijn rijen poppetjes uit een vel papier geknipt. (Papier in vieren vouwen, poppetje tekenen met armen tot op de zijkanten, uitknippen, open vouwen en hopen dat er niet vier enkele poppetjes uitkomen maar een rij van vier poppetjes. De meesten lukte dit. Hierna werden ze ingekleurd. De snelle werkers mochten slingers maken om het lokaal waar de show gehouden zal worden te versieren. Gemeld dat ze kleine lapjes stof mee moesten nemen als vulling voor de sok pop. Om 3.45 bleek het 4.45 te zijn, terwijl de avondklas om 4.30 uur begon. Snel bij iemand die naar de lokalen ging in de auto gesprongen. Het werd me door de studenten niet kwalijk genomen dat ik te laat was. Er waren twee nieuwe studenten, die heb ik de agenda en het tasje niet laten maken, daar was geen tijd voor.
Woensdag 6 september. Groep 2. Rumoerig, heb twee studenten met hun stoel naar de gang gestuurd om daar te werken. Leraar A bracht de kleurplaten. Van de directrice groot vel geel papier gekregen om bedank kaartjes voor enkele sponsors te maken. Ik ga studenten vragen in mooie letters een tekst op de voorkant te schrijven en daarna zetten de studenten hun handtekening op de binnenkant.
De studenten kwamen nu wel meteen bij binnenkomst bij mijn tafel zo dat ik een kruisje achter hun naam op de presentielijst kon zetten. Na verschillende dagen gezegd te hebben dat ze niet eerst een tijdje moesten gaan zitten, kwamen ze nog niet meteen. Ik heb het verzoek op papier geschreven en op de lokaal deur geplakt, dat hielp ook niet. Maar de deur stond altijd open, en daarom viel het niet op. Nadat ik de deur gesloten had werd het beter. De studenten die nog steeds niet bij mij kwamen heb ik de klas uitgestuurd met de mededeling dat ze op de deur moesten kijken voordat ze weer binnen kwamen. Dat hielp.
Donderdag 7 september. Groep 1. Om boven het lawaai uit te komen heb ik een plastic fluitje gebruikt, het hielp even, maar ze praatten snel weer. Ze werkten wel goed, ik kon het niet bijhouden. Het leek me beter niet alle studenten tegelijk aan de sok pop te laten beginnen, ze zouden niet allemaal geholpen kunnen worden. Hoewel ik later twijfelde of dit een goede beslissing was. Acht studenten kregen een sok en vulden die voor de helft. Ze regen een draad rond de sok ter hoogte van de hals en trokken die aan. De sok werd verder opgevuld en van onderen dicht genaaid. De ogen en neus (kralen) er op genaaid, de mond werd met een draad wol in ketting steek er op geborduurd. Voor de twee benen werd dwars door de sok heen een scheiding genaaid. De pop werd op een stuk krant gelegd en ruim er om heen werd een lijn voor een eenvoudig patroon voor een jurk getekend. Gelukkig besloot iedereen dat het een meisje was, een broek maken was een stuk moeilijker geworden. Het patroon werd op stof gelegd en uitgeknipt, zijkanten aan elkaar genaaid, zoom rok en mouwen genaaid. De jurk werd de pop aangetrokken en bij de hals vastgespeld. Toen konden de bovenkant van de mouwen dichtgenaaid worden en de hals aan de pop genaaid. Tenminste, dat was de bedoeling, sommigen sloegen een paar handelingen over. Ze maakten geen knoop in de draad om aan te hechten, of hechten niet af, zodat de naad los raakte. Het was hen onbekend hoe je een knoop in een draad maakt. Bij de draad in de naald doen werd die oneindig besabbeld, ik liet ze zien als het niet lukt, je of de draad recht afknipt, of een grotere naald pakt. Nu bleek weer dat 28 studenten toch echt te veel zijn om goed les te kunnen geven. Eén student zat regelmatig hulpeloos te kijken, ze had geen schrijf oefening om te kopiëren. Ik zei haar bij andere studenten langs te gaan om te vragen of zij er één hadden dat ze niet gebruikten. De studenten die niet aan de sokpop werkten maakten een "driedubbele prikkaart". In een kaart werd een grote bloem uitgeprikt, de kaart werd op een tweede kaart geplakt en in het uitgeprikte deel werd een andere figuur getekend en ook uitgeprikt. De twee kaarten werden op een derde kaart geplakt. De uitgeprikte stukken werden op een halve A4 geplakt en een tekening er om heen gemaakt.
De avond-studenten hebben aan de spookpop, de 3 dubbele prikkaart en de rij poppetjes gewerkt en gaan die thuis afmaken. Eén student maakte 4 keer een rij poppetjes, maar eindigde iedere keer met 4 losse poppetjes. Ik stuurde de studenten om 17.15 uur naar hun volgende les, wat ze niet wilden. Toen ik een kwartier later buiten kwam waren daar de twee leraren. We hebben 10 minuten staan praten.
Later dacht ik, moesten zij niet bij de studenten zijn? Waarom stuur ik ze weg als zij toch niets met ze doen?
Vrijdag 8 september. Groep 2. Ik heb op het bord geschreven hoeveel lesdagen er nog waren voor de drie groepen. Van de acht studenten die een sok kregen had er één vulling bij zich. Ze zijn toen allemaal met de 3 dubbele prikkaart begonnen. Hier ging echt van alles verkeerd. Om te voorkomen dat het plaksel en kleurkrijtjes op de tafels zouden komen had ik achter in de klas een stapel kranten neergelegd. Zag ik dat iemand toch niets onder zijn werk had gelegd, ging ik zelf maar een stuk krant halen. Op één krant vond ik een kaart vast geplakt. Die was van niemand, maar ik ontdekte dat een student maar twee kaarten had. Ze hield vol dat ze er maar twee gekregen had. En de krant met kaart was niet van haar. Uiteindelijk had iedereen de kaarten min of meer goed uitgeprikt en op elkaar geplakt. De rij poppetjes knippen leverde bij een student 4 enkele poppetjes op. Ze werd uitgelachen door een paar studenten, die notabene op het punt stonden de zelfde fout te maken. Ik heb ze verteld dat het niet netjes is om iemand uit te lachen en gevraagd wat het Setswaanse woord "botho" betekent, "Respect voor elkaar." Gevraagd of het respectvol is om iemand uit te lachen. Ze deden het ook als ik iemand op zijn kop gaf, waarvoor ik hen dan ook op hun kop gaf.
Ik heb leraar A gewezen op de verlichting in het lokaal. Er was één lamp in het achterste deel van het lokaal, dus degenen die in het voorste deel zaten hadden er niets aan, ze zaten zichzelf in het licht. Volgens hem was het omdat de uitvoerder geen contact had opgenomen met de directie over de uitvoering van de belichting. Maar je geeft een uitvoerder toch een opdracht waarin je omschrijft waar je de lampen wilt hebben? Was net bezig hem te wijzen op een lokaal dat tussen andere lokalen en een gang in ligt, dus geen ramen heeft en slechts één deur, geen goede vluchtroute heeft tijdens brand of aardbeving, toen hij weggeroepen werd.
De directrice gaf mij de lijst met zakgeld uitbetalingen aan student D. Hij had nu alles getekend en de laatste Pula 100 ontvangen, waar hij weer om moest vragen.
Vorig jaar hadden wij school- en kostgeld betaald voor een student van de Nampol auto monteur cursus. Na vier maanden was deze of weggestuurd, of weggelopen, afhankelijk wiens versie van het verhaal je gelooft. Met het overgebleven geld is betaald: school- en kostgeld; examen geld; voor de afstudeer ceremonie de huur van een zwarte cape en speciale hoofdbedekking; lunch voor de student en twee genodigden tijdens deze ceremonie. (De lunch heb ik vorig jaar niet geserveerd zien worden, toen hadden we dit alles voor twee studenten betaald.) Hiervoor was bijna Pula 800 tekort, die ik betaald heb. Ik heb verteld dat ik volgend jaar niet kom omdat het me niet zal lukken om ons huis op te ruimen, aandacht te geven aan alle gezinsleden en de lessen voor te bereiden. Ze begreep het. Ik heb gezegd augustus 2018 te laten weten wanneer ik in 2019 kom. Als er dan meer studenten zijn dan nu, wat zij verwacht, zal een assistent / vertaler nodig zijn. Het kan nl. zijn dat studenten fouten maakten omdat ze mijn Engels niet begrepen. De directrice liet me de flyer zien die haar 15 jarige dochter had gemaakt voor de kleuterschool. Het leek mij dat het van internet gehaald was. Slechts één foto was ter plekke gemaakt, van de speeltuin. Later vertelde iemand mij dat het haar deed denken aan een flyer van een Zuid Afrikaanse school.
Zaterdag 9 september. Ik zou net in mijn kamer aan het ontbijt beginnen toen de directeur kwam vertellen dat hij de twee leraren op hun kop gegeven had dat zij het lesgeven alleen voor geld deden, en had mij als voorbeeld gesteld. Enige tijd gepraat en hij hoopte dat ik de Nampol problemen begreep. Wat ik niet begreep was waarom hij dit zo vroeg in de dag kwam vertellen. Naar klas gegaan om rooster op een A4 te maken, waar de presentielijst en cijferlijst in het net op geschreven konden worden voor de uiteindelijke beoordeling.
Zondag 10 september. Wat aan gerommeld.
Maandag 11 september. Groep 1. Iedereen was druk met werkjes af te maken. Na de pauze aan studenten gevraagd of ze wisten wat ze gedronken hadden. Eén wist het, iced tea. Deze had ik zelf gemaakt van thee met limonade. Vonden ze het lekker? Nee. En de pannenkoeken met pindakaas was ook niets. Gevraagd waarom ze dan allemaal verdwenen waren. Hadden ze die misschien aan iemand gegeven die het wel lekker vond? Geen antwoord. Gezegd dat ik overwoog om er mee te stoppen. Dat ik om half vijf was opgestaan om ze te bakken. Niemand zei wat. Student S adviseerde om er mee op te houden. "Als ze het niet waarderen heeft het geen zin door te gaan." Advies overgenomen.
Omdat het lokaal steeds meer rommel op de grond kreeg had ik de schoonmaakster gevraagd na de lessen te komen en twee studenten per dag te leren hoe ze het moesten opruimen. Dit was niet praktisch, ze was vaak ergens anders bezig. Heb aan de directrice een bezem gevraagd. Die vond dat ik de bezem van de schoonmaakster wel kon gebruiken. En wat moest die dan gebruiken?
De secretaresse (secr van af hier) van leraar A wilde mijn suggesties voor de show doorpraten. Hoeveel hoge stoelen wilde ik voor de gasten en personeel. Zei helemaal geen hoge stoelen te willen, en ook geen tafel die voor de gasten staat. Het was een feest voor de studenten, dus moesten die niet verstopt zitten achter hoge stoelen en een tafel zou meer afstand tussen hen en het podium geven. Het is de gewoonte dat belangrijke gasten bij een feest of presentatie vooraan en achter een tafel zitten, tafels en stoelen netjes bedekt met witte kleden. Het lukte mij niet om ze net als de studenten op plastic tuinstoelen te laten zitten, dus werden het houten stoelen met minder hoge ruggen. (Bij de show stonden er bureaustoelen met kunststof bekleding, en hoge rug.) Ze liet me het programma zien. 1. Opening. 2. Volkslied. 3. Gebed. 4. Show., zoals ik had voorgesteld Ik wilde de show in het begin van het programma hebben omdat ik verwachtte dat de studenten wat zenuwachtig zouden zijn. Het volkslied en gebed waren voor mij niet nodig, maar ik weet dat dit in Botswana heel belangrijk is.
Een avond student vond het moeilijk zich te concentreren op haar werk. Haar baby van drie maanden was ziek. Een andere kwam na 5 uur, in nog geen 15 minuten kun je niet veel doen, zeker niet iets goeds.
Na het eten een kostschool student geholpen met het maken van een jurk voor haar pop. Drie studenten bevestigden dat het mogelijk was dat men mij zou willen doden om muti (spreek uit moeti) van mij te maken. Muti zijn natuurlijke medicijnen. Van mensen werden (worden?) oa. de botten gebruikt. Er wordt gedacht dat albino's en witte mensen nog steeds in trek zijn. Het leek mij vreemd, want ik heb nog nooit gehoord van toeristen die in Botswana verdwenen waren. Ze zeiden dat zelfs als ik naar de winkels ging (met een openbare taxi) dat samen met iemand moest doen. Volgens hen was de week er voor een man vermoord voor muti. haha. Ze waren verbaasd dat ik geen Christen ben of een ander geloof heb, inclusief moslim. Ik vroeg waarom zij Christen geworden waren, zij hadden immers al een geloof voordat de Christenen kwamen? Ze waren overgegaan vanwege het muti gebruik.
Dinsdag 12 september. Groep 2. Vanochtend kwam ik bij de klas aan en ontdekte de presentielijst vergeten te zijn. Na 75 meter terug gelopen te hebben kwam ik een student tegen, die wel graag in de klas gelaten wilde worden, het was nog steeds koud in de ochtend. Weer op weg gegaan naar mijn kamer. De afstand is ruim 400 meter, dus toen ik uiteindelijk in de klas was had ik bijna een kilometer gelopen. "Wie zijn hoofd niet gebruikt moet zijn benen gebruiken." Een waarheid als een koe.
Er werd veel gepraat. Gevraagd wat er gebeurde als zij vroeger op school praatten. Dan kregen ze een tik op hun hand met een liniaal. Gezegd dat ik dat ook maar ging doen. Het hielp even. Ipv een tik heb ik twee keer time out gegeven. De bezem is gebracht en de klasse assistenten hebben na de les de tafels afgeveegd, stoelen op de tafels gezet, de vloer geveegd en stoelen terug gezet. Stoffer en blik waren niet gebracht (had ik ook niet om gevraagd, dacht dat komt vanzelf wel) dus werden er twee stukken karton gebruikt om de rommel op te rapen. Ondanks mijn waarschuwing aan de studenten om de naalden en spelden meteen na gebruik terug te doen in hun naaldenboekje lagen er een aantal spelden op de vloer.
's Middags een aantal schrijf voorbeelden met een pen overgetrokken, door het vele kopiëren was de kopieerinkt er wat af gegaan.
Woensdag 13 september. Groep 1. Twee telefoons ingenomen. Dit gebeurde bijna iedere dag. Eén was na de pauze verdwenen, de eigenaar vond dat de straf lang genoeg geduurd had. Ze moest hem weer inleveren en kreeg hem in de middag pas terug. Ondanks het protest "Mijn vader gaat me bellen." Gewoonlijk gaf ik ze om 12 uur terug.
Het nieuwe liedje ging over een kat die naar Londen was geweest, de koningin had bezocht en een klein muisje onder haar stoel aan het schrikken had gemaakt. Ideaal om een toneelstukje van te maken. De gekozen student die de kat wilde zijn kon niet goed toon houden bij het solo zingen. Een andere student wilde het wel doen, maar kon dat niet omdat ze ook al een gedicht voor mij zou zingen tijdens het afscheidsfeest. (Bij het feest bleek dit uit het programma gehaald te zijn. Erg sneu, want ze had graag de kat willen spelen.) Een paar hebben het geprobeerd, Na een paar dagen heb ik voor deze groep drie katten uitgekozen, toen ging het prima. De koningin was geen probleem, die moest op een tafeltje zitten en vooral niets zeggen en doen. Student K bood aan om met een waaier naast de koningin te staan om haar koelte toe te waaien. De muis vinden ging moeilijk, omdat de meeste studenten niet onder het tafeltje pasten. Voor één groep werd een kleine student gevonden, die perfect een angstig piepende, op handen en voeten weg rennende muis speelde. Helaas bezeerde hij in zijn enthousiasme zijn knie en was er niemand die zijn plaats wilde innemen. (Tijdens de generale repetitie is er toch nog een muis gevonden die voor beide groepen wilde spelen.) Om te voorkomen dat het publiek de muis onder de tafel zou zien zitten werden er kleden aan drie zijkanten van de tafel gehangen. De studenten die geen rol hadden waren het koor en stonden in een rij naast de tafel zodat het publiek niet zag dat de muis er onder kroop. Eén student bedacht dat het nog spannender zou zijn als de katten naar de tafel zouden sluipen om de muis bang te maken. Het was mooi dat ze zich nu zo betrokken voelden bij de toneelstukjes.
Student K had verteld dat hij om zijn schoolgeld te betalen van 14.00 uur tot 20.00 uur bij een supermarkt werkte, en op zaterdag en zondag de hele dag. Eén dag in de week had hij vrij. Hij zou proberen de zaterdag van het feest vrij te krijgen, maar eigenlijk mochten alleen de managers in het weekeinde vrij nemen.
Donderdag 14 september. Groep 2. Voor de les begon waren studenten nogal luid aan het praten. Ik was nieuwsgierig en vroeg wat er zo interessant was dat het zo luidruchtig moest gebeuren. Eén student vertelde dat ze kwaad waren omdat de twee leraren geen les gaven, ze zaten meestal in hun kantoor. Ik was de enige die les gaf. Ze hadden gisteren een brief aan de directeur gegeven waarin ze dit schreven. Ze betaalden veel geld voor de cursus en wilden lessen krijgen. Als dit niet hielp zouden hun ouders met de directeur gaan praten. Het praten in de klas was minder vanochtend, iedereen was druk bezig met de sok pop. Eén student vroeg of hij zelf een jurk mocht ontwerpen, wat uiteraard mocht. In deze groep zaten twee mannen, wat sneu voor ze was want hun stemmen waren duidelijk te identificeren zodat zij onmiddellijk door de mand vielen als ze praatten. "L, houdt op met praten." zei ik. "Dat was ik niet." "Nee, het was mijn zuster." Op een keer kwam hij om een cijfer op te laten schrijven. Hij kondigde zichzelf aan als: "L, je zuster."
Student K wilde de koningin aankleden als een schoonheidskoningin (beauty queen) met hoge hakken en een laag uitgesneden jurk. Ze moest met haar benen over elkaar zitten en één hand in haar zij zetten. Ik heb het verschil tussen de twee soorten koninginnen uitgelegd. Deze koningin draagt een lange donkere jurk en platte schoenen en een kroon. De kat(ten) en muis een donkere lange broek en trui of t- shirt en de muis rent op blote voeten.
Een student vroeg of ze wel een certificaat kreeg, want anders kwam ze niet naar het afscheidsfeest. Ik vroeg waarom ze dat dacht. Ze zei dat een andere student dat had gezegd. Deze werd kwaad. Het bleek dat de eerste student vaak klaagde iets niet te kunnen. Om haar te stimuleren had de tweede gezegd dat als ze niet beter haar best zou doen ze misschien geen certificaat zou krijgen. Heb uitgelegd dat dit goed bedoeld was, al was het verkeerd over gekomen. Ze zou zeker een certificaat krijgen, ook als ze een F of minder (5 of minder) had. (Uiteindelijk kreeg dus niemand een certificaat. Wat voor deze student extra sneu was, want ze had liever naar een bruiloft gegaan als ze toch geen certificaat kreeg.) De vrede werd hersteld. Eén student op de gang gezet met stoel en werk, ze zat herhaaldelijk achterstevoren in haar stoel met iedereen te praten. Soms vergat ik dat er studenten op de gang zaten, maar ze bleven er braaf zitten tot ik ze terug riep.
's Middags met ICT'er K het certificaat dat Nampol de studenten wil geven ontworpen. Het komt op een A4 printpapier met het Nampol logo, met de beschrijving van de cursus en de cijferlijst. Het wordt getekend door mij als instructeur van de cursus. Morgen laat hij mij het concept zien.
Eén avondstudent was al met een sokpop begonnen, de anderen nu ook.
Later die avond kwamen twee leerkrachten van andere cursussen de sleutels van het lokaal bij mijn kamer brengen. Ze hadden gemerkt dat ik altijd in mijn kamer zat, en nergens naar toe ging. Eén maakte een afspraak om de volgende middag naar het stadion te gaan om te joggen. Op mijn leeftijd joggen? Ik zie wel hoe ver ik kom. Het was aardig bedoeld.
Vrijdag 15 september. Groep 1. Een student had zich in haar vinger gesneden en liet een lapje dat bestemd was om de pop te vullen om haar vinger binden. Dat leek me niet verstandig en ik heb gezegd een pleister te gaan zoeken. Niemand wist waar de EHBO post was. In een ander lokaal werden we verwezen naar de garage van de auto monteur cursus. Er hing een EHBO kastje aan de muur, daar zaten geen pleisters in, wel een paar plastic handschoenen en wat vage dingen. Ondertussen was leraar A er bij gekomen, bij het kleuterlokaal hadden ze ook een kastje wist hij. Daar zat wat meer in, maar geen pleisters. De leraar gaf me een rolletje leukoplast, wat niet geschikt is op een wond. Hij vond wat gaas, maar dat was niet handig voor een vinger. Heb uit mijn eigen voorraad een pleister gehaald. Ik heb nu meer dan een kilometer gelopen voor 1 pleister, ondertussen zaten de studenten zonder leerkracht. Na de les dit aan de directrice gemeld. Zij begreep niet waarom er niets in de kastjes zat, want ze gebruikten het nooit. Hoe wist zij dat? De receptioniste ging zich er ook mee bemoeien, heb aan de directrice gevraagd aan wie ik het verhaal moest vertellen. Mocht aan alle twee. Wat had een receptioniste hier mee te maken? Doorgegaan met tegen de directrice te praten. Ze vertelde dat de feestcommissie voor het afscheidsfeest mij die middag wilde spreken over de show. Gezegd een afspraak te hebben. Ze wilde weten waar. Heb gezegd dat dit er niet toe deed. Kon de vergadering vanavond gehouden worden, vroeg ik. Dat kon. Ze wilde meelopen naar mijn kamer en zou mijn tas al oppakken, maar dat heb ik snel zelf gedaan en ben weggegaan. Na lunch kwam de directeur, die vond dat ik er moe uitzag. Heb hem verteld van de pleister. Hij zei dat hij aan het einde van de dag ook moe was. Heb gezegd dat een onvolledige EHBO kastje misschien onwettig was. Kreeg weer het verhaal dat over twee jaar alles in orde zou zijn.
De lerares die mij vanmiddag meeneemt naar het stadion liep langs mijn kamer, ze was op weg naar een les die om 2.30 uur zou beginnen. Maar we zouden wel om 5 of 6 uur terug zijn. Had ze eerder kunnen melden, ik was vanochtend in haar kantoor. Geen concept van het certificaat gekregen. Twee studenten stelden me gerust, het muti verhaal was niet waar. Om 4.45 uur geen lerares. Ben naar schoolgebouw gegaan om af te sluiten. Leraar A maakte een afspraak voor morgenochtend om over certificaten te praten. Op vrijdagen is er geen avondles.
Zaterdag 16 september. Ik was om 8 uur bij het kantoor van leraar A. Hij kwam vijf minuten later met de secr. Het certificaat komt op papier met watermerk, met een apart A4tje voor de cijfers. Het wordt getekend door de directeur en leraar A. Ik heb gezegd dat zij dan verantwoordelijk zijn als er klachten komen als de kundigheid van de studenten niet overeenkomt met de cijfers. De secr vond dit een legitieme opmerking, moet in de toekomst naar gekeken worden. Ontdekte dat het Botswaanse cijfersysteem gaat van A+-A-B+-B enz, wat omgezet wordt in cijfers 9-1, wat omgezet wordt in percentages. Ik had letters gebruikt, maar zag nu dat dit niet de juiste beoordeling was, heb dus gezegd dat ze alle letters moesten opwaarderen met een +. Datum afscheid is van zaterdag naar vrijdag gezet. Reden: er worden twee gasten uitgenodigd, de Paramount Chief van het district en iemand van het ministerie van onderwijs, en die willen niet op zaterdag werken. Ben weer erg boos geworden, dit gooit mijn programma weer in de war. De studenten missen nu nog een dag. Naar mijn lokaal gegaan om af te koelen. Even later aan directeur verteld dat ik wegging. Ik mocht niet ver weg gaan, er zou om 10.30 uur een vergadering zijn. Aanwezig bij deze vergadering waren de directeuren, leraar A en secr. Leraar A vertelde een heel flauw verhaal met betrekking tot bijgeloof, wat ik moest geloven. Ik vroeg de directeuren of zij het geloofden. Ja, dat deden zij. Heb gezegd dat ze gek waren, en ook dat dit een zeer onbeleefde opmerking was. Dat was niet onbeleefd. (Later verklaarden ze er niet in te geloven.) Gezegd dat we beter met de vergadering konden beginnen, ik had meer te doen. Indeling lokaal weer doorgenomen, er komt een verhoogd podium. Programma: 1. Opening. 2. Volkslied. 3. Gebed. 4. Toespraak directeur. 5. Show. En nog wat andere punten. Lange tijd gepraat over de cakes en drinken, leraar A en directeur dramden wat door omdat ze twee cupcakes wilden hebben. Secr en ik gaan het bestellen, want 110 cupcakes zouden ze niet op voorraad hebben. We zullen ook flessen limonade, bekers en andere dingen kopen. We konden de chauffeur, vandaag in de persoon van de directeur, gebruiken om naar de winkel te gaan. We spraken af om 3 uur bij de receptie. Heb overgebleven meel, suiker, thee, cacao vanuit mijn kamer naar directrice gebracht. Ik was 5 minuten voor drie bij receptie, na 10 minuten bedacht ik dat het toegangshek op slot was en ik beter via de achteruitgang naar de andere kant van het hek kon lopen. Kwam onderweg de secr tegen. Bij het hek gekomen was er nog geen auto. We zijn doorgelopen naar het huis van de directeuren. De directrice vertelde dat de directeur in diepe slaap lag. Waarom iets beloven en het dan niet doen? Ik besloot om met een taxi te gaan en als we klaar waren op te bellen dat we gehaald konden worden. Alleen had ik geen telefoon bij mij en de secr geen beltegoed op die van haar. Beltegoed voor de provider was niet te krijgen bij de winkel en de cupcakes konden woensdag pas besteld worden. Onder het bij elkaar verzamelen van mijn eigen boodschappen en 2 liter druivensap voor het personeel en de gasten (die konden toch geen limonade drinken!!) goede gesprekken gevoerd. Secr wilde met een taxi terug gaan. Ik was het niet eens, want to versterk je dat ze alles blijven beloven en het niet doen. Uiteindelijk een speciale taxi (deur tot deur, en geen andere passagiers, standaard prijs Pula 20 ipv Pula 4 per persoon voor een gemeenschappelijke taxi die alleen op de hoofdweg rijdt) terug gegaan, want de boodschappen waren te zwaar om er mee van de hoofdweg naar mijn kamer (ongeveer een kilometer) te lopen.
Zondag 17 september. Ik heb vannacht om half twee besloten om dinsdagochtend 26 september me niet door de directeuren naar de bus te laten brengen, maar zondag naar de Big 5 Lodge in Gaborone te gaan. Het lijkt mij verstandig om twee dagen te ontspannen en uit te rusten voor aan de waarschijnlijk zware reis terug te beginnen.
Begonnen met koffers in te pakken. Van een cd heb ik een klok gemaakt met wijzers van een stuk karton, als voorbeeld voor de studenten. Twee zakken met havermout naar directeuren gebracht. Op één stond dat de inhoud gegarandeerd vegetarisch was (lijkt me logisch) maar waar tussen de havermout wat dode torretjes en rupsjes zaten, dus niet vegetarisch was. Deze was voor de kippen bestemd. De directeur vertelde dat Nampol tot op heden alle studenten die zich aanmeldden hadden aangenomen, omdat het een commercieel bedrijf was. (Dan kijk je toch ook of de mensen die belangstelling hebben in staat zijn om de cursus te volgen? Anders is het toch geldklopperij als ze de cursus niet kunnen af maken?) Ze gaan Nampol omzetten in een stichting en kunnen op die manier sponsors zoeken zodat ze in staat zijn de studenten van te voren te testen. Ik snapte hier helemaal niets van. Maar wel begreep ik waar het bestuur van gouverneurs voor nodig was en waarom wij gevraagd werden daar in te gaan. Met een buitenlandse stichting als lid kunnen zij goede sier maken, dat geeft meer aanzien. Er komen zeven leden in het bestuur. (Bij het afscheidsfeest zou ik vernemen dat de aanwezige priester lid van het bestuur was geworden.) De directeur vertelde dat hij via internet een masterstudie onderwijs aan het volgen was aan een universiteit in Spanje. Juni 2018 zou hij examen doen en moest dan naar Spanje om zijn diploma op te halen. Ze zouden daarna bij ons op bezoek komen.
Maandag 18 september. Groep 2. Student L kwam vroeg, ze was met de nachtbus vanuit het noorden van Botswana gekomen. Vrijdag was ze daar naar toe gegaan omdat haar schoonvader ziek was. Ze wilde perse op tijd terug zijn om de les niet te missen. Ze had nog niet gegeten dus heb ik haar mijn appel voor in de pauze gegeven. Het was een rommelige ochtend, verschillende jurken waren te klein geknipt of verkeerd genaaid. Twee telefoons ingenomen. Verteld dat de datum voor de show gewijzigd was en uiteraard voor de generale repetitie, die nu voor beide groepen op donderdag ochtend zou zijn. Secr vertelde mij dat ik nette kleren moest aantrekken voor het feest, het Nampol t-shirt was niet netjes genoeg. De studenten moesten in zwarte kleding komen. Die heb ik niet bij mij. (Bij he uitreiken van diploma's worden lange zwarte capes met een vierkant hoofddeksel gehuurd. Dat werd nu niet gedaan.
Het zou overdreven geweest zijn voor een eenvoudige cursus waar ze niet eens een examen voor afgelegd hadden.)
De studenten moesten hun naam controleren op de presentie lijst, sommigen waren verkeerd gespeld.
Heb cijfers bijgeschreven op de nette lijst.
Dinsdag 19 september. Groep 1. Ook deze groep verteld van de datum wijziging voor de show. Student K die voor zaterdag toch vrij gekregen had, zou proberen dit nogmaals te wijzigen, dacht niet dat het zou lukken. Studenten luisterden slecht. De laatste cijfers werden de volgende dag gegeven, dus iedereen wilde zoveel mogelijk afmaken. Studenten stonden te dringen om een cijfer op te laten schrijven. Student L had een leuke traditionele jurk en hoofddeksel ontworpen. Jammer dat hij er geen zijnaden aan gemaakt had. De jurk was aan de pop vast genaaid met de rafels er uitstekend. Ondanks dat studenten hetzelfde patroon hadden gebruikt, waren de jurken toch verschillend. Vergat na de pauze de introducties, was eigenlijk ook geen tijd voor. De studenten protesteerden, dus toch maar gedaan. Alle liedjes geoefend. Student M vertelde dat een paar studenten na het afscheid een gezellige bijeenkomst voor de studenten aan het organiseren waren, met een braai (bbq). Kosten Pula 20 (€1.90) De "koningin" heeft van geel hard papier een kroon gemaakt. Student L heeft een klok van een cd gemaakt. Ik bedacht ter plekke dat het leuk zou zijn als de studenten hun pop op een catwalk showden en heb ze dit verteld Vonden ze leuk en spannend. Voorgedaan hoe ze moeten lopen, al hadden ze dat waarschijnlijk al eens op tv gezien. Door de chaos heb ik in wanhoop twee studenten een tik gegeven omdat ze niet luisterden, één voor blijven praten, de ander voor niet mee willen helpen met het opruimen van het lokaal. Gezegd als ze niet mee zou helpen ik haar misschien van de cursus zou wegsturen. Om 12.15 uur stond er nog een rij om een cijfer op te laten schrijven, gezegd dat ze morgen om 12 uur terug moesten komen. Tijdens de lunch vroeg de student die niet wilde helpen hoe het met mij ging, want ik zag er moe uit. Heb gezegd niet goed, want er was die ochtend een student geweest die mij geplaagd had. Ze nam mijn lege bord mee naar de keuken. Aparte manier om sorry te zeggen. ICT'er K de nette cijferlijsten gegeven, hij gaat er morgen aan beginnen.
Vier avond-studenten kwamen om 17.15 uur, toen de anderen op het punt stonden naar de volgende les te gaan. Toen ik een kwartier later wegging stonden de twee leraren buiten. Gezegd als zij toch niets met mijn studenten deden, hadden die ook wel bij mij kunnen blijven. Nee, want ze waren in het computerlokaal. Gevraagd hoe zij hun studenten zo rustig konden houden als zij niet bij hen in het lokaal waren. Leraar V zei dat ze aan een opdracht bezig waren. Naar mijn idee hoort een leraar er dan ook bij te zijn. Er niets van gezegd, ben er moe van. Leraar T kwam de sleutels van mijn klas bij mijn kamer brengen. Volgens hem had mijn aanwezigheid bij Nampol en mijn opmerkingen één en ander onder de aandacht van de directie gebracht.
Woensdag 20 september. Groep 2. Om 7 uur bij klaslokaal. Gevraagd aan leraar A wat hij had gedaan zodat student K op vrijdag ochtend niet hoefde te werken. Hij had dit met de directeur besproken en die had gezegd dat het niet lukte om alle studenten bij het afscheid aanwezig te laten zijn. (Later vertelde de directeur dat hij dit niet gezegd had, sterker nog, er was helemaal geen gesprek over geweest.) (Nog later bedacht ik dat we ons druk hadden gemaakt om niets, de student werkte door de week van 14.00- 20.00 uur.) Ik werd kwaad op de leraar, zei dat hij zich verschool achter protocollen. Gezegd dat hij moest opkomen voor zijn studenten. Wie had de datum immers verzet? Hij vertelde dat hij die middag iemand naar de Paramount Chief zou sturen met de uitnodiging voor het feest. Wel wat laat, twee dagen van te voren.
Ook vanochtend was het hectisch met leerlingen die aandacht vroegen omdat ze nog wat af wilden maken en anderen die een cijfer op de lijst wilden hebben. Vergat weer de introducties te doen, er werd om gevraagd. De liedjes gingen goed. Eén acteur moest vervangen worden want ze moet naar een begrafenis op vrijdag. Ik heb iedereen verteld welk werkje ze moeten meenemen om op de tentoonstellingstafel te zetten. Om 12 uur stond ook groep 1 voor de deur om de laatste cijfers te laten opschrijven. Omdat ik nog veel moest doen die middag heb ik gezegd er morgen mee verder te zullen gaan. 's Middags naar de Spar geweest om de cupcakes te bestellen, kunnen vrijdag 8 uur opgehaald worden. Bij de winkel Shoprite, waar student K werkt, met zijn chef gesproken, want K was bang dat hij ontslag zou krijgen over het omzetten van zijn vrije dag. Heb uitgelegd dat het niet K's schuld was, dat er bovendien geen probleem zou zijn op vrijdag omdat hij pas om 2 uur begon. Excuus aangeboden en gevraagd of ze hem alsjeblieft niet wilden ontslaan. De chef zei glimlachend dat dit niet ging gebeuren.
Donderdag 21 september. Om 07.15 uur kwam ik bij het schoolgebouw de directeur tegen. Hij vertelde dat ze weer tegen een probleem aangelopen waren en niet begreep waarom ze dit niet eerder gezien hadden. Hij wilde er nu niets over zeggen. Het bracht me wel van slag, zodat ik een paar nieuwe cijfers niet op de nette lijst heb gezet. Leraar A kwam vertellen dat hij iets te zeggen had. Op mijn aandringen zei hij dat het over hetzelfde ging als de directeur zou gaan zeggen. "Ok, maar na de les." Dat kon niet, dan was het misschien te laat. Er zou nu eerst een vergadering over zijn en dan kwam hij naar mij. Hij kwam tijdens de generale repetitie. Het probleem was dat ze geen budget hadden voor de certificaten. ????? Ze konden dus niet gratis gegeven worden. Ik werd heel kwaad en heb gevraagd of dit mijn probleem was en moest hij mij daarvoor storen? Heb hem weggestuurd.
De generale repetitie ging moeizaam, niet iedereen was aanwezig. Heb de studenten elk een gebreid kippetje en 5 kleurplaten gegeven en ze om 10 uur naar huis gestuurd.
Vertelde aan secr wat me was verteld en dat ik kwaad was dat ze mijn advies niet hadden gevraagd, want ik wilde het printen van de certificaten wel betalen. Zij raadde dit af, want ze was overtuigd dat nadat ik vertrokken was, de certificaten gratis gegeven zouden worden. Dit gaf me te denken, zouden ze het zo laat verteld hebben om mij onder druk te zetten om er voor te betalen? En was dit misschien het plan vanaf het begin? Vertelde dit later aan de secr die dit bevestigde. Ze was bij de vergadering waar het besproken was geweest. ze mocht het mij niet vertellen. Ze had mij wel moeten vertellen dat de studenten later hun cijferlijsten tegen betaling konden ophalen bij de receptie, hetgeen zei weigerde. Ze zei boos geworden te zijn op de directie en leraren om de manier waarop zij mij behandelden. Ze drong er op aan om een groter lokaal te gebruiken voor het feest. Toch maar geaccepteerd. Heb het versierd met de slingers die studenten hadden gemaakt. Twee medewerkers waren de vloer aan het dweilen, tafels bij het raam aan het zetten voor cake en drinken en werkjes van de studenten en ramen aan het schoonmaken. Toen ik 's middags bij mijn lokaal kwam om slingers op te halen, stond de deur open terwijl ik die op slot had gedaan. Er werd les gegeven. Leraar V had hem open gemaakt werd mij verteld. (Er was maar één sleutel???) De les ging over het nut van taal, hoe je die kunt gebruiken, waarom en waarvoor, In de tekst op het bord zaten spelfouten. Versieringen naar lokaal gebracht en opgehangen. Secr had alternatieve certificaten (half A4) geprint, (Congratulations. You have successfully passed.) Geslaagd voor wat??? Ze moesten doormidden gescheurd worden, opgerold en er werd een lintje om gedaan. ICT'er K vertelde dat hij erg verdrietig was want hij was tot 2 uur die nacht bezig geweest om de oorspronkelijke certificaten en cijferlijsten op te stellen. Ik heb klasse vertegenwoordigster K verteld over het betalen voor de certificaten, zodat de studenten wisten dat ik er niets mee te maken had. Ze was woedend en vertelde over andere zaken waar extra geld voor gevraagd werd. Ik heb haar gezegd dat ze de certificaten eigenlijk niet nodig hadden, want niemand zou begrijpen wat een doos huis, een spookpop, een wc rol pop, een drie dubbele prikkaart was. Als ze naar een interview voor een baan zouden gaan moesten ze toch hun werkjes meenemen. Avondles: Wat zitten praten, verteld van certificaten, dat ze die toch niet nodig hadden, kippen gegeven. Baba black sheep gezongen en 5 in the bed, tekst opgeschreven. Om 5.15 uur weggestuurd, maar ze bleven zitten. Ik was verdrietig omdat ze niet weg wilden, maar ze toch weg moest sturen. Als excuus gezegd dat ik versiering in het feest lokaal moest ophangen. Met studenten buiten foto's gemaakt, Leraar A wilde er ook op, gezegd dat hij niet grappig was. Ook studenten wezen het af.
In het feestlokaal was het chaotisch en er werd nog steeds schoongemaakt. Ik werd wat geïrriteerd van mensen die me wilden helpen met dingen die mijn verantwoordelijkheid niet waren. De secr had mij gevraagd om 5 ltr waterflessen en een emmer om de limonade voor de studenten in te maken. Die had ik niet, heb dus de directrice gevraagd. Ja die had zij, thuis. Op weg naar haar huis ging zij zonder iets te zeggen met iemand in een auto mee. De directeur heeft naar de waterflessen gezocht maar kon ze niet vinden. Zou het aan directrice vragen. Naar kamer gegaan. Directrice en chauffeur kwamen met tassen eten langs, op weg naar de kostschool keuken. Directrice beloofde drie flessen met water in haar koelkast te zetten. Later belde de directeur om te zeggen, dat de directrice gezegd had, dat zij mij gesproken had. En vertelde me weer hoe goed ik toch was, en bedankt, blabla. In koelkast van kostschool keuken gekeken om te zien of die goed werkte. Het verse eten dat ik er twee dagen tevoren in gezet had was de dag daar na nl. al bedorven. Op de hoek van de deur was het rubber kapot, wat de isolatie minder effectief maakte. De pakken druivensap die er sinds zaterdag in stonden voelden gisteren niet koud aan, en waren door secr al in haar eigen koelkast gezet.
Vrijdag 22 september. Om 06.45 uur kwam secr langs, onderweg naar het schoolgebouw. Ben even later ook gegaan. Het was al druk in het lokaal, de muziek was luid. Een mij onbekende vrouw bemoeide zich met van alles, wilde stoelen schoonmaken, kleedjes er over doen, stoelen verschuiven, wat mij irriteerde. Ze wilde weggaan omdat ze toch niet gewaardeerd werd. Ze bleek de Ceremonie Meester te zijn en bleef toch maar. Om 8 uur vroeg secr wie de cakes ging halen. Ik zei dat zij dat toch geregeld had? Ja, maar de Nampol auto was naar studenten in het buitengebied en zij had geen geld voor een taxi. (Als ze het zelf had betaald, had ze het waarschijnlijk niet terug gekregen.) Ik vroeg geld aan de directrice, die vol hield dat de auto er nog was. Na enig aandringen gaf ze geld voor een taxi. De secr meldde dat het water voor de limonade bevroren was omdat het in de diepvries had gestaan, zodat er geen limonade van gemaakt kon worden. Ze moesten nu in warm water gezet worden. Aan directrice gevraagd waarom ze niet gewoon kon doen wat ik vroeg. Later bedacht ik dat een diepvries (freezer) en koelkast (fridge) wel eens door elkaar gehaald werden. Vijf hoge stoelen werden dus voorin gezet, er achter plastic tuinstoelen. In het midden was een pad voor de catwalk.
De studenten moesten om 8 uur in het klaslokaal zijn om de show nogmaals door te nemen, maar er waren er maar enkelen. Buiten kwamen groepjes studenten aan gedrenteld, ze hadden Nampol t-shirts op moeten halen bij de receptie. Dit was, zei de directrice, omdat ze die iedere vrijdag moesten dragen. Om 8.30 uur toch maar begonnen. Om 8.55 uur naar het feestlokaal gegaan. Eén van de studenten stelde mij aan haar ouders en twee broertjes voor, die kwamen naar de show kijken. In hun zondagse best stonden ze verwachtingsvol te wachten om mij te begroeten. Help! Familie leden waren niet uitgenodigd, hoe kwam ze op dit idee? Ik heb haar dit gezegd en dat het mij erg speet dat ze er niet bij konden zijn. Later zag ik een vrouw met een jongetje achter de hoge stoelen zitten, misschien haar moeder en broertje? De studenten hadden op het programma gezien dat de certificaat uitreiking voor de show zou zijn. Dat wilden zij niet, want dan moesten zij in hun toneelkostuum (dat ze al aan hadden) hun certificaat in ontvangst nemen. Ik heb hier de directeur op gewezen, de certificaat uitreiking is toen als laatste punt op het programma gezet. Het gedicht dat een student voor mij zou zingen, was dus verdwenen. Ondanks dat ik verschillende keren had aangedrongen om prompt om 9 uur te beginnen, heb ik om 9.30 uur maar aan de directrice gevraagd wanneer we begonnen. We stonden buiten, ze probeerde over te buitenmuur te kijken of de Speciale Gast er aankwam. (De twee uitgenodigde gasten hadden afgezegd, de datum had dus niet gewijzigd hoeven te worden. In plaats daarvan was een priester uitgenodigd.) Ik ben bij de studenten rechts vooraan tegen de muur gaan zitten, om gemakkelijk en onopvallend de toneelstukjes te kunnen begeleiden. Leraar A kwam zeggen dat er een hoge stoel voor mij was. "Ik zit bij mijn studenten." was mijn antwoord. Ok. Om 9.40 uur begon de bijeenkomst toch maar. Na 10 minuten kwam de priester, in een lang gewaad en met een paarse dameshoed op, en bleek een hij te zijn.
De priester had een warrig verhaal. Hij vertelde: "It says in the bible" (Het zegt in de bijbel) en stopte. Er ging er een telefoon af, zodat het klonk als: "It says in the bible tring tring". De telefoon van de directeur ging ook twee keer af. Was iedereen vergeten wat de leraren vroeger tegen de studenten zeiden: "Geen telefoon in de klas.". De show begon traag, de tweede groep had meer zelfvertrouwen, In één groep had de Baas in het liedje Baba black sheep een vale driekwart spijkerbroek met grote scheuren aangetrokken, en was voor het optreden bezig gele plastic handschoenen aan te trekken. Ze had niet begrepen wat een Engelse "Master" (Baas) is, haar idee was dat hij bij tijden in de tuin werkt. Heb gezegd dat een Master nooit werkt, hij heeft daar zijn personeel voor. De Baas in de andere groep had een kop en schotel in de handen en dronk er uit na haar tekst gezegd te hebben. Het kleine jongetje deed het in beide groepen erg goed, de kleding was schattig en het hoge stemmetje perfect. In één groep werd dit vertolkt door een zeer lange, slanke student, wat het des te grappiger maakte. De muis was een groot succes, vooral toen zij bij de tweede keer de kleedjes van de tafel meesleepte. De stoelen van de priester en de directie werden aan het uiteinde van de catwalk gezet, zodat zij het goed konden zien, maar er te weinig ruimte voor de studenten was voor het omkeren. Wat niets afdeed van het enthousiasme waarmee de studenten hun poppen toonden. De verkleedde studenten verlieten hierna het lokaal en gingen naar de toilet ruimte. Ben er ook naar toe gegaan, het bleek dat zij zich aan het verkleden waren omdat ze dachten dat het afgelopen was. Gezegd dat ze nog niet klaar waren en dat ze moesten opschieten. Toen iedereen weer op het podium stond het slotliedje gezongen. "There were 60 in the bed, and the little one said: roll over, roll over, and 60 fell out." Drie buigingen en het was klaar. Het was een groot succes. De priester zei later van mening te zijn dat op alle scholen shows georganiseerd zouden moeten worden.
Ik had voor mijn toespraak niets opgeschreven, vond het niet de moeite waard er tijd aan te besteden. De secr had de tip gegeven een formeel overzicht te geven van wat de studenten gedaan hadden. (Mijn vermoeden dat zij bang was dat ik over mijn irritaties zou praten bleek later waarheid te zijn.) Ik was het daarmee eens, want het moet leuk blijven voor de studenten. Toen ik het woord kreeg begonnen de studenten zo hard te joelen dat ik mijn toespraak begon met te zeggen dat ik waarschijnlijk bij thuiskomst allereerst een hoortoestel moest gaan kopen, omdat ik door hun enthousiaste verwelkoming slechthorend geworden was. Heb dus eerst een overzicht van de cursus gegeven voor alle aanwezigen, en toen tegen de studenten gepraat over wat er gebeurd was, vooral de leuke dingen. Dat ik hen slechts een aantal lesvoorbeelden heb kunnen geven, die ze creatief moesten gebruiken. Dat als zij tegen protocollen aanliepen die in de praktijk niet goed voelden, zij die moesten wijzigen. (Later vertelde de secr dat ze meer "bommen" had verwacht.) Gezegd dat ze heel goed en enthousiast hadden gewerkt, en ook gepraat. Ik wenste hen het allerbeste.
Er waren nog wat toespraken en de Ceremonie Meester las een gedicht voor in Setswana, maar ze sprak meer over de eer die haar vorig jaar te beurt gevallen was, toen ze dit gedicht mocht opzeggen tijdens de Onafhankelijkheidsviering (30 september) in Gaborone waar de President ook aanwezig was. En dit jaar mocht ze dat weer doen.
Als bedankje kreeg ik een mooie leren tas van de directie. De Directrice vertelde blij te zijn, want nu wist ze wat te doen met een leeg wc rolletje en een oude sok. De directeur vroeg of iemand naar voren wilde komen om uit te leggen waarom ze mij aardig vonden. Dat vond ik nou aardig.
Tijdens de aankondiging dat de studenten voor de certificaten moesten betalen klonken er protesten, maar niemand stond op om duidelijk te laten horen dat ze het er niet mee eens waren. De Directrice kondigde aan dat er snacks en drinken was, maar niet dat ze van mij kwamen. Heb haar dat verteld, ze ging naar de microfoon en hield een lang verhaal. Gevraagd aan iemand of het over de snacks ging. Nee.
's Middags kwam Student S voorbij mijn kamer, vertelde dat zij mij al miste en begon te huilen. Naar school, de bbq stond al aan met er op grote worsten en lappen rundvlees aan een groot bot. De muziek apparatuur van 's ochtends was blijven staan, die werd gebruikt voor het dansen. De studenten vonden het leuk dat ik ook danste en ik vond het leuk omdat alle irritaties en vermoeidheid van mij afvielen. Rond de braai stonden soms zes mensen met hun handen de grote braadworsten en de lappen vlees om te keren. Als het vlees klaar was gingen ze in een schaal om later over de borden verdeeld te worden. Er was bijna ruzie toen ontdekt werd dat twee studenten die niet betaald hadden, wel kwamen om te eten. Van te voren had ik gevraagd of alle studenten de Pula 20 wel zouden kunnen betalen, daar werd niet op gereageerd. Eén van de kostschoolstudenten kon niet deelnemen, zij had er geen geld voor. Ik had haar Pula 20 gegeven, maar heb haar niet gezien. (Toen ik later zei haar gemist te hebben, vertelde ze niet geweest te zijn. Haar vriendin had ook geen geld om te gaan. Gevraagd het geld terug te geven, wat ze de volgende dag deed.) Leuke gesprekken gehad met studenten en weer gedanst. Vlees, pap en gebakken kool van een kartonnen bord gegeten, het was lekker, en twee kartonnen bekers wijn gedronken. Leraar A kwam aan het eind van het feest kijken, stond met studenten te praten. Wat die er moest doen? Het was donker toen iedereen vertrok. Bij mijn kamer gekomen kwam een kostschool student vragen wanneer ik wegging. Oeps, was hun feestje vergeten. Gezegd dat we het de volgende avond zouden doen.
Zaterdag 23 september. De twee studenten die ik de overgebleven materialen had aangeboden om mee te nemen naar de kleuterschool waar zij werken kwamen prompt om 10 uur. Ze namen alles mee. Secr kwam met overgebleven druivensap, wat we hebben opgedronken en een overgebleven cupcake gegeten. Koffers verder ingepakt en een paar keer herpakt, om zoveel mogelijk mee terug te kunnen nemen. Overgebleven limonade aangelengd voor vanavond. Op de klaslokaal klok met een permanent marker de naam van de kokkin geschreven: "S's property. Given by Corrie Scholtheis on 23.9.2017." (S's eigendom, gegeven door Corrie Scholtheis op 23.9.2017.") Omdat S heel weinig Engels kende, heb ik de klusjesman geroepen om te vertalen. Hij moest haar zeggen dat als zij bij Nampol weggaat zij de klok mee moet nemen, want het is haar eigendom. En hem gevraagd het aan de keukenmuur te hangen, zodat zij kan leren klokkijken.
Om 5 uur kwam secr, we hadden afgesproken naar het winkelcentrum van Molepolole te gaan om bij Kentucky Fried Chicken wat te eten. Eerst zijn we langs de winkels gelopen om ze te bekijken en hebben onderwijl veel gepraat. Bij KFC soort dubbel gevouwen chapati (Indisch pannenkoekje) gevuld met een stuk gepaneerde kip, mayonaise saus en rauwkost gegeten. En een milkshake, gemaakt van slagroom en verpulverd vruchten ijs gedronken. Het werd donker, dus snel weggegaan want we waren bang beroofd te worden op het donkere weggetje naar onze kamers. Buiten vlogen grote zwermen spreeuwen over de bomen, wat een spectaculair gezicht was met de nog enigszins lichte lucht als achtergrond en beschenen door de straatlantaarns van onder af. Ze maakten hetzelfde geluid als Nederlandse spreeuwen. Speciale taxi genomen. Meteen doorgegaan naar het afscheid van de kostschoolstudenten. De limonade en cupcakes werden gewaardeerd. Ik heb gezegd dat ik me door hun gezellige aanwezigheid veilig had gevoeld en ontspannen. Eén vertelde namens allen dat ze mijn aanwezigheid ook prettig gevonden hadden en wensten mij een goede reis.
Zondag 24 september. De directrice belde om te vragen hoe laat ik weg wilde. Wordt 12 uur. Ze waren er om 5 minuten voor 12! Tijdens de rit vertelde de directeur over het laatste politieke nieuws. Hij vertelde ook, dat er in iedere schoolklas in Botswana een lid van de geheime politie zit, meestal is dat de student die het ijverigst is. "Moet je me nu vertellen." zei ik, "Ik wilde je spontaniteit niet wegnemen." was het antwoord. Of wilde hij het gemakkelijker maken voor de spion onder mijn studenten? Misschien dat de geheime politie soms wel een spion in een klas zet, maar ik geloof niet dat ze dit standaard doen.

Cookie vrij - Deze website gebruikt geen cookies